Steeds meer werkenden zijn zzp’er, dat is op zich niets nieuws onder de zon. Laten we eens naar wat cijfers van het CBS kijken: in 2023 hadden iets meer dan 1,2 miljoen mensen een hoofdbaan als zzp’er. Dat is 13 procent van alle werkenden. In 2013 was dat nog 11 procent. Het aantal zzp’ers is sinds 2013 met 336.000 toegenomen. Het aantal zelfstandigen dat wel personeel heeft, nam in de dezelfde periode toe tot 327.000.
Als we over 10 jaar naar dit soort cijfers vragen aan een afstammeling van Chatgpt, zal er dan weer sprake zijn van een vergelijkbare toename? Of gaat 2025 de boeken (of Chatgpt) in als het jaar waarin de trend tot stilstand kwam. Zullen de zzp’ers die droomden van een leven als eigen baas en masse weer de overstap gemaakt hebben naar het werknemersbestaan?
Van toekomstdroom naar boze droom
Als je de plannen van de overheid leest, lijkt het in elk geval wel alsof de weg naar het terugdringen van het zzp-schap is ingezet. Als alles gaat zoals men wil dat het gaat, dan wordt er vanaf 1 januari 2025 weer gehandhaafd. De schrik zal er inmiddels al flink inzitten in zzp-land. Niet in de laatste plaats omdat het voor velen schier onmogelijk lijkt om aan alle DBA-voorwaarden (Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties) te voldoen. Het vermijden van het vermoeden dat er sprake is van een gezagsverhouding zal menig zzp’er én opdrachtgever flink wat kopzorgen opleveren.
Of alle plannen doorgaan en of en hoe er gehandhaafd gaat worden, zal de komende maanden waarschijnlijk duidelijker worden. Zoals het nu naar uitziet, zal de zzp-droom voor sommige zelfstandig ondernemers weleens kunnen veranderen in een boze droom.
Vrijheid of verplichte bescherming?
Nu brengt ondernemerschap natuurlijk altijd de nodige onzekerheid met zich mee. En vrij naar Darwin: de ondernemers die zich het beste kunnen aanpassen, zullen de veranderingen ook wel overleven. De crux zit hem natuurlijk in het woordje ‘kunnen’. Dat zal namelijk niet voor iedereen gelden. Misschien is de gedachte daar dan weer achter dat sommige mensen nou eenmaal beter gedijen binnen de bescherming van een vast dienstverband dan binnen de vrije markt. De nabije toekomst zal het ons vast leren.